La verificación centrada en Twitteranálisis del 'fact checking' de los nutricionistas españoles en redes sociales

  1. Argiñano-Herrarte, José Luis 1
  2. Goikoetxea-Bilbao, Udane 1
  3. Rodríguez González, María del Mar 1
  1. 1 Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea
    info

    Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea

    Lejona, España

    ROR https://ror.org/000xsnr85

Revista:
Zer: Revista de estudios de comunicación = Komunikazio ikasketen aldizkaria

ISSN: 1137-1102

Año de publicación: 2023

Volumen: 28

Número: 54

Páginas: 121-140

Tipo: Artículo

DOI: 10.1387/ZER.24666 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso abierto editor

Otras publicaciones en: Zer: Revista de estudios de comunicación = Komunikazio ikasketen aldizkaria

Resumen

El creciente interés en la sociedad por la alimentación, el éxito de los nutricionistas y dietistas como influencers y la facilidad con la que las mentiras se extienden por las redes sociales forman un triángulo de interés. El objetivo de este trabajo es analizar la labor de los nutricionistas españoles como verificadores de información en Twitter, Facebook e Instagram, en 2019. Los resultados indican que en su labor de fact-checkers los nutricionistas prefieren Twitter a Instagram y a Facebook y que existe un sesgo de género. Los nutricionistas realizan una labor como fact-checkers poco activa y organizada, y sin tecnificación.

Referencias bibliográficas

  • Aleixandre-Benavent, Rafael & Ferrer-Sapena, Antonia (2021). ¿Qué nos aportan las redes sociales? Anuario ThinkEPI, 4, 217-223.
  • Alonso-López, N., Sidorenko-Bautisargiñta, P. & Giacomelli, F. (2021). Beyond challenges and viral dance moves: TikTok as a vehicle for disinformation and fact-checking in Spain, Portugal, Brazil, and the USA. Anàlisi: Quaderns de Comunicació i Cultura, 64, 65-84. https://doi.org/10.5565/rev/analisi.3411
  • Amazeen, Michelle A. (2015). Revisiting the Epistemology of Fact-checking. Critical Review, 27(1), 1-22. https://doi.org/10.1080/08913811.2014.993890
  • Argiñano J.L. y Goikoetxea U. (2021). El rol de fact-checkers de los influencers españoles de la alimentación en Instagram. Comunicación y Medios. 30, 14-27.
  • Atehortua, Nelson A. & Patino, Stella (2021). COVID-19, a tale of two pandemics: novel coronavirus and fake news messagin. Health Promotion International, 36(2), 524–534. https://doi.org/10.1093/heapro/daaa140
  • Bigas, N. (2020, 12 de febrero). Coronavirus i 'fake news' sanitàries, quan el virus de la por s'expandeix per les xarxes. Universitat Oberta de Catalunya. Recuperado de https://bit.ly/3EHMEjy
  • Brems, C.; Temmerman, M.; Graham, T. & Broersma, M. (2017). Personal branding on Twitter: How employed and freelance journalists stage themselves on social media. Digital journalism, 5(4), 443-459. http://doi.org/gf8mfv
  • Calvo, E. & Araguete, N. (2020). Fake news, trolls y otros encantos: Cómo funcionan (para bien y para mal) las redes sociales. Buenos Aires: Siglo Veintiuno.
  • Conroy, N. J; Rubin, V. L; Chen, J (2015): Automatic depeption. Methos to finding fake news. Proceedings of the Association for Information Science and Technology, 52(1), 1-4.
  • Cremades, J. (2007). Micropoder: La fuerza del ciudadano en la era digital. Madrid: EspasaCalpe
  • Demšar J, Curk T., Erjavec A., Gorup Č., Hočevar T., Milutinovič M., Možina M., Polajnar M. & Toplak M, Starič A (2013). Orange: data mining toolbox in python. J Mach Learn Res (14), 2349– 2353
  • Echevarría, B. (2016). Más ‘fact-checking’ contra la posverdad. Cuadernos de Periodistas, 33, 9-16.
  • Establés, M. J., Guerrero-Pico, M. & Contreras-Espinosa, R. S. (2019). Jugadores, escritores e influencers en redes sociales: procesos de profesionalización entre adolescentes. Revista Latina de Comunicación Social, 74, 214-236. http://doi.org/djs9
  • Fernández Gómez, Jorge David, Hernández-Santaolalla, Vícto & Sanz-Marcos, Paloma (2018). Influencers, marca personal e ideología política en Twitter. Cuadernos Info, (42), 19-37. http://dx.doi.org/10.7764/cdi.42.1348
  • Freberg, K., Graham, K., McGaughey, K., y Freberg, L. A. (2011). Who are the social media influencers? A study of public perceptions of personality. Public Relations Review, 37(1), 90–92. https://doi.org/10.1016/j.pubrev.2010.11.001
  • Freelon, D. (2018, 8 de marzo). Personalized information environments and their potential consequences for disinformation. First draft news, Recuperado de http://bit.ly/2Nof1LC
  • García-Ull, F. J. (2021). «Deepfakes: el próximo reto en la detección de noticias falsas». Anàlisi: Quaderns de Comunicació i Cultura, 64, 103-120. https://doi.org/10.5565/rev/analisi.3378
  • Goodmana, M. K.; Jaworskab, S. (2020). Mapping digital foodscapes: Digital food influencers and the grammars of good food. Geoforum, 117, 83-193. https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2020.09.020
  • Graves, Lucas & Cherubini, Federica (2016). The Rise of Fact-checking Sites in Europe (Reuters Institute Digital News Report). Reuters Institute for the Study of Journalism
  • Guess, A., Nagler, J. & Tucker, J. (2019). Less than you think: Prevalence and redictors of fake news dissemination on Facebook. Science Advances, 5 (1). https://doi.org/10.1126/sciadv.aau4586
  • Igartua, J.J. (2006). Métodos cuantitativos de investigación en comunicación. Bosch.
  • Interactive Advertising Bureau. (2019, 5 de junio). Estudio Anual de Redes Sociales 2019. IABSpain. Recuperado de https://bit.ly/2FnW3DE
  • Jensen, K. B. & Jankowski, N. W. (1993). Metodologías cualitativas de investigación en comunicación de masas. Bosch.
  • Kai Shu, Amy Sliva, Suhang Wang, Jiliang Tang, and Huan Liu. (2017). Fake news detection on social media: A data mining perspec-tive. ACM SIGKDD Explorations Newsletter 19, 1, 22–36.
  • Kouzis-Loukas (2016). Learning scrapy. Packt Publishing Ltd. ISBN: 978 1 789439 978 8
  • Krishna, A. y Thompson, T. L. (2019). Misinformation about health: a review of health communication and misinformation scholarship. Ame-rican Behavioral Scientist, 65(2), 316-332. www.doi.org/10.1177/0002764219878223
  • López Noguero, F. (2002). El análisis de contenido como método de investigación. Revista de Educación, 4, 167-179. https://bit.ly/3kn0T5E
  • Magallón-Rosa, R. (2018). Nuevos formatos de verificación El caso de Maldito Bulo en Twitter. Sphera Pública, 1 (18), 41-65. Recuperado de http://sphera.ucam.edu/index.php/sphera-01/article/view/341
  • Marauri-Castillo, I., Rodríguez-González, M.- del-M., Armentia-Vizuete, I., & Marín-Murillo, F. (2021). Estrategia exitosa de información sobre alimentación dirigida a ’millennials’: el caso de Carlos Ríos en Instagram. Revista Mediterránea De Comunicación, 12(1), 253–267. https://doi.org/10.14198/MEDCOM000001
  • Marín Murillo, F., Armentia Vizuete, J. I., Rodríguez González, M. del M., & Marauri Castillo, I. (2021). Los nutricionistas españoles en las redes sociales: análisis de los mensajes con mayor engagement en Twit-ter, Facebook e Instagram. Fonseca, Journal of Communication, (22). https://doi.org/10.14201/fjc-v22-23044
  • Mariscal, R. (2020). Salud sin bulos. Distribución y Consumo, 1(161).
  • Mitchelstein, E.; Leiva, S.; Giuliano, C. & Boczkowski, P. J. (2018). La política da que hablar: Engagement en redes sociales de sitios de noticias. Cuadernos de Información y Comunicación, 23, 157-173.
  • Nahon, K. (2016). Where there is social media there is politics. En A. Bruns, G. Enli, E. Skogerbö, A. Larsson, C, Christensen (Eds.), Routledge companion to social media and politics (pp.39-55). New York: Routledge.
  • Newman, N., Fletcher, R., Kalogeropoulos, A. & Kleis Nielsen, R. (2019). Digital news report. Reuters Institute.
  • Nida, Eugene A. (1975). Exploring Semantic Structures. Wilhelm Fink Verlag.
  • Poti, J. M., Braga, B y & Qin, B. (2017). Ultra-processed Food Intake and Obesity: What Really Matters for Health-Processing or Nutrient Content? Current obesity reports, 6(4), 420–431. https://doi.org/10.1007/s13679-017-0285-4
  • Puig, Margarita (2019, 21 de abril). “El nutricionista que triunfa en Instagram desenmascarando productos”. La Vanguardia. Recuperado de https://acortar.link/vG9Pg
  • Quevedo-Redondo, R. & Portalés-Oliva, M. (2017). Imagen y comunicación política en Instagram. Celebrificación de los candidatos a la presidencia del Gobierno. Profesional de la información, 26(5), 916-927. http://doi.org/drv3
  • Ramírez de la Piscina, T., Peñafiel-Saiz, C. y Goikoetxea-Bilbao, U. (2020). Cuando la desinformación amenaza la democracia: Fake news, big data y redes sociales como herramientas de combate. XII Congreso Internacional de Ciberperiodismo. https://www.youtube.com/watch?v=QFyM8dvF6X0
  • Redondo, Myriam (2018). Verificación digital para periodistas. Ma-nual contra bulos y desinformación internacional. Editorial UOC.
  • Rodríguez-Pérez, Carlos. (2020). Una reflexión sobre la epistemología del fact-checking journalism: retos y dilemas. Revista de Comunicación, 19(1), 243-258. https://dx.doi.org/10.26441/rc19.1-2020-a14
  • Sádaba, T. y San Miguel, P. (2014). Revisión de los influentials con la aparición de Internet. Estudio del caso español a través de Stylelo-vely.com. Revista de comunicación, 13, 60-83.
  • Salaverría, R., Buslón, N., López-Pan, F., León, B., López-Goñi, I. y Erviti, M.C. (2020). Desinformación en tiempos de pandemia: tipología de los bulos sobre la Covid-19. Profesional de la información, 29(3), e290315. https://doi.org/10.3145/epi.2020.may.15
  • Sartori, Giovanni (1998). Homo videns: La sociedad teledirigida. Madrid: Taurus.
  • Tandoc, E., Lim, Z., & Ling, R. (2018). Defining fake news: a typology of scholarly definitions. Digital Journalism, 6(2), 137-153. https://doi.org/10.1080/21670811.2017.1360143
  • Torres, R., Gerhart, N., & Negahban, A. (2018). Epistemology in the era of fake news: An exploration of information verification behaviors among social networking site users. ACM SIGMIS Database: The DATABASE for Advances in Information Systems, 49(3), 78-97. https://doi.org/10.1145/3242734.324274
  • Ufarte-Ruiz, M.J.; Peralta-García, L.; Murcia-Verdú, F.J. (2018). Fact-checking: un nuevo desafío del periodismo. Profesional de la información, 27(4), 733-741. https://doi.org/10.3145/epi.2018.jul.02
  • Ufarte-Ruiz, María-José; Anzera, Giusseppe & Murcia-Verdú, Francisco-José (2020). Plataformas independientes de fact-checking en España e Italia. Características, organización y método. Revista mediterránea de comunicación, 11(2), pp. 1-17. https://www.doi.org/10.14198/MEDCOM2020.11.2.3
  • Vasconcelos, Catarina, Lopes Da-Costa, Renato; Lopes-Días, Alvaro, Pereira, Leandro & Santo, Jose P. (2021). “Online influencers: healthy food or fake news”. En International Journal of Internet Marketing and Advertising, 15(2), pp.149 - 175
  • Vosoughi, S., Roy, D. & Aral, S. (2018). The spread of true and false news online. Science, 359, 1146-1151. https://www.doi.org/10.1126/science.aap9559
  • Wason, Peter C & Johnson-Laird, Philip (1981). Psicología del razo-namiento. Estructura y contenido. Madrid. Debate.
  • Zhou, Xingi & Zafarani, Reza (2018). Fake news: a survey of research, detection methods, and opportunities. ACM Comput. Surv, 1, 1-40. https://arxiv.org/abs/1812.00315APA.