Bélgica - País VascoDinámicas interculturales entre «periferias»

  1. Frederik Verbeke 1
  1. 1 Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea
    info

    Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea

    Lejona, España

    ROR https://ror.org/000xsnr85

Revista:
Çédille: Revista de Estudios Franceses

ISSN: 1699-4949

Año de publicación: 2015

Número: 11

Páginas: 529-560

Tipo: Artículo

DOI: 10.21071/CED.V11I.5604 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openDialnet editor

Otras publicaciones en: Çédille: Revista de Estudios Franceses

Resumen

Ce travail se penche sur des relations interculturelles entre zones soi-disant périphériques, notamment le Pays Basque et la Belgique, à la fin du XIXe et au début du XXe siècle. Divisé en trois parties, ce travail analyse la traduction en langue basque de Hendrik Conscience, explore les relations, souvent méconnues, entre Miguel de Unamuno et les littératures (française et néerlandaise) de la Belgique, et porte un regard nouveau sur les échanges artistiques et littéraires entre Émile Verhaeren et Darío de Regoyos. Mots-clé: Études interculturelles, Belgique, Pays Basque, Unamuno, Maeterlinck, Verhaeren.

Referencias bibliográficas

  • ABUIN GONZÁLEZ, Anxo y Anxo TARRÍO VARELA [eds.] (2004): Bases metodolóxicas para unha historia comparada das literaturas na península Ibérica. Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela.
  • ANDERSON, Benedict (1991): Imagined Communities. Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. Londres/Nueva York, Verso.
  • ARANZADI, Juan (2000): Milenarismo vasco. Edad de Oro, etnia y nativismo. Madrid, Taurus.
  • BAUMAN, Richard y Charles L. BRIGGS (2003): Voices of Modernity. Language Ideologies and the Politics of Inequality. Cambridge, University Press of Cambridge.
  • BERG, Christian (1999) : «La Fin-de-siècle en Belgique comme Polysystème», in Steven Tötösy De Zepetnek, Milan V. Dimic e Irene Sywenky (eds.), Comparative Literature Now / La Littérature comparée à l'heure actuelle. París, Honoré Champion, 271-281.
  • BERG, Christian (2001): «De Frans-Belgische literatuur en haar Vlaamse school (1830- 1880) », in Ada Deprez, Walter Gobbers y Karel Wauters, Hoofdstukken uit de geschiedenis van de Vlaamse letterkunde in de 19de eeuw, tomo 2. Gante, Koninklijke Academie voor Nederlandse Taalen Letterkunde, 89-132.
  • BOU, Enric (1989): Poesia i sistema. La revolució simbolista a Catalunya. Barcelona, Empúries.
  • CALVO SERRALLER, Francisco (1998): Paisajes de luz y muerte. La pintura española del 98. Barcelona, Tusquets.
  • CAMARERO, Jesús (2008): Intertextualidad. Redes de textos y literaturas transversales en dinámica intercultural. Barcelona, Anthropos.
  • CASANOVA, Pascale (2001): La República mundial de las Letras. Barcelona, Anagrama.
  • CEREZO GALÁN, Pedro (1996): Las máscaras de lo trágico. Filosofía y tragedia en Miguel de Unamuno. Madrid, Trotta.
  • CONSCIENCE, Hendrik (1858): «De Maegd van Vlaenderen», in Hendrik Conscience, Mengelingen. Amberes, J.P. Van Dieren, 68-82.
  • CONSCIENCE, Hendrik (1866): «La vierge de Flandre», in Henri Conscience, Œuvres complètes. Les Drames Flamands. París, Michel Lévy Frères, 151-172.
  • CONSCIENCE, Hendrik (1890): La dicha de ser rico. San Sebastián, Imprenta de La Unión Vascongada.
  • CORCUERA ATIENZA, Javier (2001): La patria de los vascos. Orígenes, ideología y organización del nacionalismo vasco (1876-1903). Madrid, Taurus.
  • COUPERUS, Louis (2000): De stille kracht. s.l., Contact (col. Pandora Pockets).
  • DE GEEST, Dirk y Reine MEYLAERTS [eds.] (2004): Littératures en Belgique: diversités culturelles et dynamiques littéraires / Literaturen in België: culturele diversiteit en literaire dynamiek. Bruselas, P.I.E.-Peter Lang (col. Nouvelle Poétique Comparatiste, 13).
  • ECHEGARAY, Carmelo (1901): De mi país. Miscelánea histórica y literaria, San Sebastián, s.e.
  • EVEN-ZOHAR, Itamar (1990): «Polysystem Theory». Poetics Today, 11(1), 9-26.
  • EVEN-ZOHAR, Itamar (1999): «La posición de la literatura traducida en el polisistema literario», in Montserrat Iglesias Santos (ed.), Teoría de los polisistemas. Madrid, Arco, 223-232.
  • EVEN-ZOHAR, Itamar (2005): Papers in Culture Research. http://www.even-zohar.com.
  • FIGUEROA, Antón (2001): Nación, literatura, identidade. Comunicación literaria e campos sociais en Galicia. Vigo, Xerais de Galicia (col. Universitaria).
  • FRASSINELLI, Pier Paolo; Ronit FRENKEL Y David WATSON [eds.] (2011): Traversing Transnationalism. The Horizons of Literary and Cultural Studies. Amsterdam/Nueva York, Rodopi (col. Textxet, Studies in Comparative Literature, 62).
  • FRIEDMAN, Donald Flanell (1999): «Belgian Symbolist Poetry: Regionalism and Cosmopolitanism», in Steven Tötösy De Zepetnek, Milan V. Dimic e Irene Sywenky (eds.), Comparative Literature Now / La Littérature comparée à l'heure actuelle. París, Honoré Champion, 365-374.
  • FUSI, Juan Pablo (1984): El País Vasco. Pluralismo y nacionalidad. Madrid, Alianza. GNISCI, Armando [ed.] (2002): Introducción a la literatura comparada. Barcelona, Crítica.
  • GODDARD, Stephen H. [ed.] (1992): Les XX and the Belgian Avant-garde: Prints, Drawings, and Books ca. 1890. Spencer Museum of Art, University of Kansas [catálogo de exposición].
  • GONZÁLEZ SALVADOR, Ana (2000): «Introducción» in Maurice Maeterlinck, La intrusa, Los ciegos, Pelléas y Mélisande, El pájaro azul. Edición de Ana González Salvador. Traducción de Mª Jesús Pacheco. Madrid, Cátedra (col. Letras Universales, 312), 7- 80.
  • GORCEIX, Paul (1975): Les affinités allemandes dans l’œuvre de Maurice Maeterlinck. Contribution à l’étude des relations du Symbolisme français et du Romantisme allemand. París, Presses Universitaires de France (col. Publications de l’Université de Poitiers, Lettres et Sciences Humaines, XV).
  • GORCEIX, Paul [ed.] (1997): La Belgique fin de siècle. Georges Eekhoud, Camille Lemonnier, Maurice Maeterlinck, Georges Rodenbach, Charles Van Lerberghe, Émile Verhaeren. Romans – Nouvelles – Théâtre. Bruselas, Complexe.
  • GORCEIX, Paul (2000): Maurice Maeterlinck: le symbolisme de la différence. Saint-Pierre-duMont, Eurédit.
  • GUILLEN, Claudio (1998): Múltiples moradas. Ensayo de Literatura Comparada. Barcelona, Tusquets (col. Marginales, 170).
  • GULLENTOPS, David (2001): Poétique de la lecture. Figurativisations et espace tensionnel chez Émile Verhaeren. Bruselas, VUB Brussels University Press.
  • HARRINGTON, Thomas (s.f.): Estudios sobre la Intercomunicación Ibérica y el Comercio Cultural Transatlántico [Manuscrito inédito].
  • HERMANS, Theo (1999): Translation in Systems. Descriptive and Systemic Approaches Explained. Manchester, St. Jerome Publishing (col. Translation Theories Explained).
  • HOBSBAWM, Eric (2001): La era del imperio, 1875-1914. Barcelona, Crítica.
  • JAURISTI, Jon (1999): El Chimbo Expiatorio (La invención de la tradición bilbaina, 1876- 1939). Madrid, Espasa Calpe.
  • KLINGBERG, Göte (1986): Children’s Fiction in the Hands of the Translators. Lund, CWK Gleerup.
  • KLINKENBERG, Jean-Marie (1991): «La génération de 1880 et la Flandre», in Jean Weisgerber (ed.), Les Avant-gardes littéraires en Belgique. Au confluent des arts et des langues (1880-1950). Bruselas, Labor (col. Archives du Futur), 101-110.
  • LAMBERT, José (2006): Functional Approaches to Culture and Translation. Selected papers by José Lambert, Dirk Delabastita, Lieven D’hulst, Reine Meylaerts (eds.). Ámsterdam/Philadelphia, John Benjamins (col. Benjamins Translation Library, 69).
  • LOZANO MARCO, Miguel Angel (2000): Imágenes del pesimismo. Literatura y arte en España. 1898-1930. Alicante, Universidad de Alicante.
  • MAETERLINCK, Maurice (1997): «Le Trésor des humbles», in Paul Gorceix (ed.), La Belgique fin de siècle. Georges Eekhoud, Camille Lemonnier, Maurice Maeterlinck, Georges Rodenbach, Charles Van Lerberghe, Émile Verhaeren. Romans – Nouvelles – Théâtre. Bruselas, Complexe, 841-933.
  • MARICHAL, Juan (2002): El designio de Unamuno. Madrid, Taurus.
  • PAGEAUX, Daniel-Henri (2003): Trente essais de littérature générale et comparée ou La corne d’Amalthée, París, L’Harmattan. PYM, Anthony (1998): Method in Translation History, Manchester, St. Jerome. PYM, Anthony (2000): Negotiating the Frontier. Translators and Intercultures in Hispanic History, Manchester, St. Jerome Publishing.
  • RUBIO POBES, Coro (2003): La identidad vasca en el siglo XIX. Discurso y agentes sociales. Madrid, Biblioteca Nueva.
  • RIBAS, Pedro [ed.] (2002): «El destierro de Miguel de Unamuno en París», in Pedro Ribas (ed.), Unamuno y Europa. Nuevos ensayos y viejos textos. Madrid, Universidad Autónoma de Madrid (col. Cuaderno Gris, 6), 71-82.
  • ROMERO LÓPEZ, Dolores (1998): Orientaciones en literatura comparada. Madrid, Arco.
  • SAID, Edward W. (1996): Cultura e imperialismo. Traducción de Nora Catelli. Barcelona, Anagrama.
  • SALES SALVADOR, Dora (2002): «In Conversation with Itamar Even-Zohar about Literary and Culture Theory». CLCWeb: Comparative Literature and Culture: A WWWeb Journal, 4.3 [: http://docs.lib.purdue.edu/clcweb/vol4/iss3/2/.
  • SANTOYO, Julio César (1999): «Unamuno, traductor: luces y sombras», in Historia de la traducción. Quince apuntes. León, Universidad de León, 191-214.
  • THIESSE, Anne-Marie (2001): La création des identités nationales. Europe XVIIIe-XXe siècles. París, Seuil (col. Points, histoire, 296).
  • TRUEBA, Antonio de (1984): Cuentos populares. Madrid, Librería de D. Leocadio López, 3ª ed., 1864 [ed. facsímil, Editorial Amigos del Libro Vasco].
  • TUSELL, Javier (1999): Arte, historia y política en España (1890-1939). Madrid, Biblioteca Nueva.
  • TUSELL, Javier y Juan SAN NICOLÁS (2000): Darío de Regoyos. Impresiones del norte. [Catálogo de exposición]. Santillana del Mar, Fundación Santillana.
  • TYMOCZKO, Maria y Edwin GENTZLER [eds.] (2002): Translation and Power. Amherst/Boston, University of Massachusetts Press.
  • UNAMUNO, Miguel de (1950): De esto y de aquello. Edición de Manuel García Blanco. Buenos Aires, Editorial Sudamericana, 3 tomos.
  • UNAMUNO, Miguel de (1966-1971): Obras Completas. Introducciones, bibliografías y notas de Manuel García Blanco. Madrid, Escelicer, 9 tomos.
  • UNAMUNO, Miguel de (1991a): Epistolario inédito I (1894-1914). Edición de Laureano Robles. Madrid, Espasa-Calpe (col. Austral).
  • UNAMUNO, Miguel de (1991b): Epistolario inédito II (1915-1936). Edición de Laureano Robles. Madrid, Espasa-Calpe (col. Austral).
  • UNAMUNO, Miguel de (1992): El Otro. El Hermano Juan. Edición de José Paulino. Madrid, Espasa Calpe, (col. Austral).
  • UNAMUNO, Miguel de (1996): Epistolario americano (1890-1936). Edición de Laureano Robles. Salamanca, Universidad de Salamanca.
  • UNAMUNO, Miguel de (1998a): En torno al casticismo. Edición de Luciano González Egido. Madrid, Austral.
  • UNAMUNO, Miguel de (1998b): Recuerdos de niñez y de mocedad. Madrid, Alianza, (col. Biblioteca Unamuno).
  • UNAMUNO, Miguel de (1999): Del sentimiento trágico de la vida. Madrid, Espasa Calpe (col. Austral).
  • UNAMUNO, Miguel de y Luis de ZULUETA (1972): Cartas (1903/1933). Edición de C. de Zulueta y A. Jiménez-Landi. Madrid, Aguilar (col. Ensayistas Hispánicos).
  • URRUTIA, Jorge (2002): La pasión del desánimo. La renovación narrativa de 1902. Madrid, Bilbioteca Nueva (col.Estudios Críticos de Literatura, 5).
  • URRUTIA, Manuel Mª (1997): Evolución del pensamiento político de Unamuno. Bilbao, Universidad de Deusto (col. Letras, 31).
  • VALDÉS, Mario (1999): «El diálogo como modelo ontológico», in Miguel de Unamuno, Niebla. Edición de M.J. Valdés. Madrid, Cátedra (col. Letras Hispánicas, 154), 11-21.
  • VARELA, Javier (1999): La novela de España. Los intelectuales y el problema español. Madrid, Taurus (col. Pensamiento).
  • VAUTHIER, Bénédicte (2001): «Réception et influence du premier théâtre de Maeterlinck: de Barcelone à Madrid». Annales de la Fondation Maurice Maeterlinck, XXXII (Le second Maeterlinck), 101-154.
  • VEGA, María José (2003): Imperios de papel. Introducción a la crítica postcolonial. Barcelona, Crítica (col. Letras de humanidad).
  • VENUTI, Lawrence [ed.] (1992): Rethinking translation : discourse, subjectivity, ideology. Londres, Routledge.
  • VERBEKE, Frederik (1998-2001): «Las creaciones artísticas de Regoyos y Verhaeren durante su viaje londinense». Kobie. Serie Bellas Artes, 12, 47-58.
  • VERBEKE, Frederik (2003a): «La entrevista de Johan Brouwer con Miguel de Unamuno en septiembre de 1936». Ínsula: revista de letras y ciencias humanas, 682, 6-8.
  • VERBEKE, Frederik (2003b): «La Rioja negra de Émile Verhaeren y Darío de Regoyos : encrucijada de lecturas», in Mª Jesús Salinero Cascante e Ignacio Iñarrea Las Heras (eds.), El texto como encrucijada: estudios franceses y francófonos. Logroño, Universidad de La Rioja, vol. II, 169-182.
  • VERBEKE, Frederik (2004): «Traduction et interculturalité: Émile Verhaeren au Pays Basque», in María Pilar Suárez et al. (eds.), L’Autre et soi-même. La identidad y la alteridad en el ámbito francés y francófono. Madrid, Universidad Autónoma de Madrid, 455-464.
  • VERBEKE, Frederik (2005): «Espacio, texto y cultura: la ciudad muerta en las relaciones interculturales hispanoflamencas», in Ángeles Sirvent Ramos (ed.), Espacio y texto en la cultura francesa / Espace et texte dans la culture française, Alicante, Universidad de Alicante, t.1., 449-467.
  • VERBEKE, Frederik (2006a): «Anotaciones sobre Unamuno y su estancia en Bruselas de 1924», in Manuel Bruña et al., La cultura del otro: español en Francia, francés en España / La culture de l’autre : espagnol en France, français en Espagne. Sevilla, APFUE, SHF, Departamento de Filología Francesa de la Universidad de Sevilla, 721-732.
  • VERBEKE, Frederik (2006b): «Carta inédita de Miguel de Unamuno a Eugène Baie». Cuadernos de la Cátedra Miguel de Unamuno, 41(1), 201-211.
  • VERHAEREN, Émile y Darío REGOYOS (1989): España Negra. Prólogo de Pío Baroja. Palma de Mallorca, José J. de Olañeta (col. Hesperus, 13).
  • VERHAEREN, Émile (1994): Poésie complète 1: Les Soirs, Les Débâcles, Les Flambeaux noirs. Edición de Michel Otten. Bruselas, Labor (col. Archives du Futur).
  • VIGNERON, Denis (2009): La création artistique espagnole à l’épreuve de la modernité esthétique européenne (1898-1931). París, Publibook.
  • WESTENBROEK, Jan J.M. (2001): «Guido Gezelle (1830-1899) en de West Vlaamse school», in Ana Deprez, Walter Gobbers y Karel Wauters (eds.), Hoofdstukken uit de geschiedenis van de Vlaamse letterkunde in de negentiende eeuw. Gante, Koninklijke Academie voor Nederlandse Taalen Letterkunde, t. 2, 133-276.
  • ZAVALA, Iris M. (1963): Unamuno y su teatro de conciencia. Salamanca, Universidad de Salamanca (col. Acta Salmanticensia).
  • ZAVALA, Iris M. (1991): Unamuno y el pensamiento dialógico. Barcelona, Anthropos (col. Ámbitos Literarios / Ensayos, 37).