La ficcionalidad como retóricaestudio de Lecciones del camino de Arantxa Urretabizkaia

  1. Sarasola, Beñat 1
  1. 1 Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea
    info

    Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea

    Lejona, España

    ROR https://ror.org/000xsnr85

Revista:
Revista de literatura

ISSN: 0034-849X

Año de publicación: 2023

Tomo: 85

Número: 169

Páginas: 235-259

Tipo: Artículo

DOI: 10.3989/REVLITERATURA.2023.01.010 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso abierto editor

Otras publicaciones en: Revista de literatura

Resumen

El presente artículo analiza la obra Lecciones del camino de Arantxa Urretabizkaia desde la teoría retórica de la ficcionalidad. Se trata de una obra que ha suscitado debate en torno a su carácter (o no) ficcional, y que, por tanto, su status de ficcionalidad no es claro. Así, primeramente, el artículo plantea el debate sobre la ficcionalidad y sus diferentes enfoques, englobándolos en las dos corrientes mayoritarias, la sintáctico-semántica y la pragmática, situando a la teoría retórica en esta última. A continuación, el artículo estudia los diferentes aspectos a tener en cuenta para el establecimiento de la ficcionalidad de Lecciones del camino, divididos entre elementos transtextuales (paratexto y metatexto) e intratextuales (representación de mentes, metalepsis y multiplicidad de narradores). Después del análisis, concluye que, pese a que ha sido catalogada mayoritariamente como no-ficción, Lecciones del camino tiene un alto grado de ficcionalidad.

Información de financiación

Referencias bibliográficas

  • Aristóteles. 2006. Poética. Madrid: Alianza.
  • Babiano, Mikel. 2015. «Nevadako egunak». Hirinet.net, 04-08-2015. https://kritikak.armiarma.eus/?p=6524
  • Banfield, Ann. 1982. Unspeakable Sentences: Narration and Representation in the Language of Fiction. Boston: Routledge.
  • Barber, Kattalin. 2017. «Fikzioak bakarrik ematen du aukera barru-barruraino sartzeko». Ortzadar, 11-03-2017, 489. https://www.pamiela.com/media/Bidean_ikasia_ortzadar.pdf
  • Cohn, Dorrit. 1999. The Distinction of Fiction. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
  • Departamento de Cultura y Política Lingüística del Gobierno Vasco. 2018. «Premios Euskadi de literatura 2017». https://www.euskadi.eus/premios-literarios-euskadi/web01-a2kulsus/es/
  • Dolezel, Lubomir. 1997. «Mímesis y mundos posibles». En Teorías de la ficción literaria, editado por Antonio Garrido Domínguez. Madrid: Arco libros.
  • Donostia Kultura. 2019. «Bidean ikasia. Arantxa Urretabizkaia». https://www.donostiakultura.eus/index.php?option=com_flexicontent&view=items&cid=33&id=79213&lang=es&r=20190520
  • García Berrio, Antonio y Javier Huerta Calvo. 1992. Los géneros literarios: sistema e historia. Madrid: Cátedra.
  • Garrido Domínguez, Antonio, ed. 1997. Teorías de la ficción literaria. Madrid: Arco libros.
  • Genette, Gérard. 1989. Palimpsestos. La literatura en segundo grado. Madrid: Taurus.
  • Genette, Gérard. 1990. «Fictional Narrative, Factual Narrative», Poetics Today, 11, 4, 755-774.
  • Genette, Gérard. 2005. Metalepsis. Barcelona: Reverso.
  • Hamburger, Kate. 1993. The Logic of Literature. Bloomington, Indiana University Press.
  • Hitzen uberan. 2017. «Arantxa Urretabizkaia: “Idazlearen betebeharra ez al da gauza deserosoak kontatzea?”». http://uberan.eus/?gatzetan-gordeak/elkarrizketak/item/ausardia-ezzen-izan-1996koa-ausardia-etorri-zen-ondorioak-ikusita-aurrera-egin-genuenean
  • Hunnewell, Susannah. 2013. «Emmanuel Carrère, The Art of Nonfiction No. 5». The Paris Review, 206. https://www.theparisreview.org/interviews/6254/emmanuel-carrere-the-artof-nonfiction-no-5-emmanuel-carrere
  • Ibargutxi, Felix. 2005. «Hizkuntza guztia 14.028 orrialdetan». Diario Vasco, 26-04-2005. http://www.ikasbil.eus/web/ikasbil/dokutekako-fitxa?p_p_id=56_INSTANCE_fLB1&p_p_lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column1&p_p_col_count=1&groupId=10138&articleId=239512
  • Ibargutxi, Felix. 2018. «Arantxa Urretabizkaia: «Cuando esto se arregle, nadie habrá insultado, nadie habrá pegado». Diario Vasco, 19-04-2018. https://www.diariovasco.com/culturas/Urretabizkaia-alarde-libro-20180419002532-ntvo.html
  • Kortazar, Jon. 2018. El mundo está en todas partes. La creación literaria de Bernardo Atxaga. Editado por Iker González-Allende y José Ángel Ascunce Arrieta. Barcelona: Anthropos.
  • Kukkonen, Karin y Henrik Skov Nielsen. 2018. «Fictionality: Cognition and Exceptionality», Poetics, 39.3, 473-494.
  • Martínez Bonati, Félix. 1997. «El acto de escribir ficciones». En Teorías de la ficción literaria, editado por Antonio Garrido Domínguez. Madrid: Arco libros.
  • Martín-Jiménez, Alfonso. 2015. «A Theory of Impossible Worlds (Metalepsis)», Castilla: Estudios de Literatura, 6, 1-40.
  • Nielsen, Henrik Skov, Hames Phelan y Richard Walsh. 2015. «Ten Theses about Fictionality». Narrative, 23.1, 61-73.
  • Nielsen, Henrik Skov y Simona Zetterberg. 2019. «Distinguishing Fictionality». En Factuality and Fictionality: Blurred Boundaries in Narrations of Identity, editado por Cindie.
  • Maagaard, Marianne Wolff Lundholt y Daniel Schäbler. Odense: University Press of Southern Denmark.
  • Real Academia Española. 2018. Diccionario de la lengua española, 23.ª ed. http://www.rae.es/rae.html
  • Ricoeur, Paul. 1988. Time and Narration, vol. 3. Chicago: University of Chicago Press.
  • Sarasola, Beñat. 2017. «Sautrela» [Programa de TV], 02-11-2017. San Sebastián: Euskal Telebista. https://www.eitb.eus/eu/telebista/programak/sautrela/bideoak/osoa/4642086/bideoa-arantxa-urretabizkaiak-bidean-ikasia-liburua-aurkeztu-du/
  • Sarasola, Ainhoa. 2017. «Ezintasun patologiko bat dugu eztabaidak konpontzeko». Berria, 16-02-2017. https://www.berria.eus/paperekoa/1837/028/001/2017-02-16/ezintasun_patologiko_bat_dugu_eztabaidak_konpontzeko.htm
  • Searle, John R. 1975. «The Logical Status of Fictional Discourse». New Literary History 6.2, 319-32.
  • Urretabizkaia, Arantxa. 2016. Bidean ikasia. Pamplona: Pamiela.
  • Urretabizkaia, Arantxa. 2016. «Arantxa Urretabizkaia, “Bidean ikasia”» [Archivo de video], 30-12-2016. https://www.youtube.com/watch?time_continue=19&v=j-SsF3MtgWI
  • Urretabizkaia, Arantxa. 2018. Lecciones en el camino. Pamplona: Pamiela.
  • Walsh, Richard. 2007. The Rhetoric of Fictionality. Narrative Theory and the Idea of Fiction. Columbus: Ohio State University Press.
  • White, Hayden. 1981. «The Value of Narrativity in the Representation of Reality». En On Narrative, editado por W. J. T. Mitchell, 1-24. Chicago: University of Chicago Press.
  • Zetterberg, Simona. 2016a. «Fictionality». En The living handbook of narratology, editado por Peter Hühn, Hamburgo: Hamburg University.
  • Zetterberg, Simona. 2016b. «A Novel History of Fictionality». Narrative 24.2, 174-189.