Itxurazko egonkortasun linguistikoa eta hazkunde indexikala Bermeoko (lako) aldagaian

  1. Garcia-Palomino, Azler 1
  1. 1 Euskal Herriko Unibertsitatea, UPV/EHU
Revista:
Fontes linguae vasconum: Studia et documenta

ISSN: 0046-435X

Año de publicación: 2023

Año: 55

Número: 135

Páginas: 11-52

Tipo: Artículo

DOI: 10.35462/FLV135.2 DIALNET GOOGLE SCHOLAR

Otras publicaciones en: Fontes linguae vasconum: Studia et documenta

Resumen

En este trabajo presento los resultados de un cuestionario breve que analiza la variación sociolingüística en (lako) de Bermeo: garalako vs garalakon. Los datos, 423 tokens, se han obtenido de entrevistas breves grabadas en Bermeo en 2016-2017. Basándome en un modelo lineal de efectos mixtos, propongo, por un lado, que (n) ha podido sufrir un cambio indexical, pasando de expresar pertenencia al sector pesquero en los hablantes más mayores, a expresar pertenencia a Bermeo en general en las siguientes generaciones; por otro, que la estandarización del euskera ha hecho que la variable se estabilice, ya que no hay diferencias de edad en hablantes mayores de 25 y ya que las mujeres con estudios de formación universitaria tienen mayor probabilidad de evitar (n).

Referencias bibliográficas

  • Apraiz, J. A. (2003). La pesca artesanal en el siglo XX. Cambios y transformaciones en la Costa Vasca. Zainak, 25, 327-348.
  • Artzelus, A. (2021). Garaziko euskararen hizkuntza-aldakortasuna [Doktore-tesia, UPV/EHU]. ADDI. https://addi.ehu.es/handle/10810/51354
  • Baranowski, M. (2017). Class matters: The sociolinguistics of goose and goat in Manchester English. Language Variation and Change, 29(3), 301-339. https://doi.org/10.1017/S0954394517000217
  • Baranowski, M. (2022). Part of town as an independent factor: The north-force merger in Manchester. Language Variation and Change, 34(3), 239-269. https://doi.org/10.1017/S095439452200014X
  • Barrena, A. (2003). La pesca en el marco de una sociedad de servicios. El caso de Bermeo. Zainak, 25, 217-235.
  • Barrutia, E. (2006). Bermeoko arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (I). Euskalingua, 9, 99-109.
  • Barrutia, E. (2007a). Bermeoko arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (II). Euskalingua, 10, 4-19.
  • Barrutia, E. (2007b). Mundakako arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (I). Euskalingua, 11, 4-16.
  • Barrutia, E. (2008a). Mundakako arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (II). Euskalingua, 12, 6-16.
  • Barrutia, E. (2008b). Mundakako arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (III). Euskalingua, 13, 6-15.
  • Barrutia, E. (2009a). Mundakako arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (IV). Euskalingua, 14, 6-15.
  • Barrutia, E. (2009b). Mundakako arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (V). Euskalingua, 15, 6-19.
  • Barrutia, E. (2010a). Mundakako arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (VI). Euskalingua, 16, 6-20.
  • Barrutia, E. (2010b). Mundakako arrantzaleei egineko grabazioen transkripzioa (VII). Euskalingua, 17, 6-18.
  • Bates, D, Maechler, M., Bolker, B. and Walker, S. (2015). Fitting linear mixed-effects models using lme4 [R paketea]. Journal of Statistical Software, 67(1), 1-48. https://doi.org/10.48550/arXiv.1406.5823
  • Bilbao, G. (1997). De la Quadrak Bermeon 1784an idatzitako eskuizkribuak: «I. Doctrina christinaubarena». ASJU, 31(1), 247-336. https://doi.org/10.1387/asju.8685
  • Bilbao, G. (1998). De la Quadrak Bermeon 1784an idatzitako eskuizkribuak (II). ASJU, 32(1), 165-229. https://doi.org/10.1387/asju.8711
  • Boberg, C. (2017). Surveys: The use of written questionnaires in Sociolinguistics. In C. Mallinson, B. Childs and G. Van Herk (arg.), Data collection in sociolinguistics: Methods and applications (134.-143. or.). Routledge.
  • Brogan, F. (2018). Sociophonetically-based phonology: An Optimality Theoretic account of /s/ lenition in Salvadoran Spanish [Doktore-tesia, UCLA]. ProQuest. https://www.proquest.com/docview/2056476985?pq-origsite=gscholarand-fromopenview=true
  • Camino, I. (2009). Dialektologiatik euskalkietara tradizioan gaindi. Elkar. Cheshire, J. (2002). Sex and gender in variation research. In J. K. Chambers, P. Trudgill and N. Schilling-Estes (arg.), The handbook of language variation and change (423.-443. or.). Blackwell. https://doi.org/10.1002/9780470756591.ch17
  • Cheshire, J. (2005). Age- and generation-specific use of language. In U. Ammon, N. Dittmar, J. J. Mattheier and P. Trudgill (arg.), Sociolinguistics: An introductory handbook of the science of language and society (1552.-1563. or.). Mouton de Gruyter. https://doi.org/10.1515/9783110171488.2.8.1552
  • Delgado, A. (1998). Bermeo en el siglo XX: Política y conflicto en un municipio pesquero vizcaíno (1912-1955). Eusko Ikaskuntza.
  • Denis, D., Hunt Gardner, M., Brook, M. and Tagliamonte, S. (2019). Peaks and arrowheads of vernacular reorganization. Language Variation and Change, 31, 43-67. https://doi.org/10.1017/S095439451900005X
  • Dickson, V. and Hall-Lew, L. (2017). Class, gender, and rhoticity: The social stratification of non-prevocalic /r/ in Edinburgh speech. Journal of English Linguistics, 45(3), 229-259. https://doi.org/10.1177/0075424217718024
  • Dollinger, S. (2015). The written questionnaire in social dialectology: History, theory, practice. John Benjamins. https://doi.org/10.1075/impact.40
  • Duncan, D. (2021). Secondary education as a group marker in St. Louis, Missouri. Language in Society, 50(5), 667-694. https://doi.org/10.1017/S0047404520000378
  • Eckert, P. (1989). The whole woman: Sex and gender differences in variation. Language Variation and Change, 1(3), 245-267. https://doi.org/10.1017/S095439450000017X
  • Eckert, P. (1998a). Age as a sociolinguistic variable. In F. Coulmas (arg.), The handbook of sociolinguistics (151.-167. or.). Blackwell. https://doi.org/10.1002/9781405166256.ch9
  • Eckert, P. (1998b). Gender and sociolinguistic variation. In J. Coates (arg.), Language and gender: A reader (64.-75. or.). Blackwell.
  • Eckert, P. and McConnell-Ginet, S. (1992). Think practically and look locally: language and gender as community-based practice. Annual Review of Anthropology, 21, 461-490. https://doi.org/10.1146/annurev.an.21.100192.002333
  • Ellis, M., Groff, C. and Mead, R. (2006). A rapid and anonymous study of /r/ vocalization in an /r/ pronouncing city. University of Pennsylvania Working Papers in Linguistics, 12(1), 57-67. https://repository.upenn.edu/pwpl/vol12/iss1/6
  • Ensunza, A. (2015). Busturialdeko euskararen hizkuntza-aldakortasuna denboran eta espazioan [Doktore-tesia, UPV/EHU]. ADDI. https://addi.ehu.es/handle/10810/16701
  • Ensunza, A. (2016). Hizkuntza-aldaketaren inguruko jarrera eta prestigioaz. In A. Iglesias, A. Romero and A. Ensunza (arg.), Euskararen bariazioa eta bariazioaren irakaskuntza-II (87.-94. or.). UPV/EHU.
  • Esposito, L. (2022). The stylistic progression of covarying changes in progress [Hitzaldia]. NWAV50, San Jose (AEB). https://virtual.oxfordabstracts.com/#/event/3243/program
  • Euskaltzaindia. (2016). Euskararen herri hizkeren atlasa: 7. libk. Lexikoa, izen morfologia, sintaxia. Euskaltzaindia.
  • Euskara Saila Bermeo. (d. g.). Orri nagusia [YouTubeko kanala]. https://www.youtube.com/channel/UCgB8AKMlp9MrgKM3HKTp0Ug
  • Eusko Jaurlaritza. (2010). Diagnóstico de sostenibilidad de la reserva de la biosfera de Urdaibai. https://www.euskadi.eus/contenidos/documentacion/diagnostico_urdaibai/es_doc/adjuntos/economia.pdf
  • EUSTAT. (2022). Bermeoko datu estatistikoak. https://eu.eustat.eus/municipal/datos_estadisticos/bermeo.html
  • Fernández, T. (1997). Lenguas en contacto: caracterización del castellano del País Vasco y actitudes hacia la lengua. In J. M. Oro Cabanas and J. Varela Zapata (arg.), Actas del I Congreso Internacional «Adquisición y aprendizaje de lenguas segundas y sus literaturas» (199.-214. or.). Universidade de Santiago de Compostela. http://hdl.handle.net/10347/11587
  • Forrest, J., and Dodsworth, R. (2016). Towards a sociologically-grounded view of occupation in sociolinguistics. University of Pennsylvania Working Papers Linguistics, 22, 31-40. https://repository.upenn.edu/pwpl/vol22/iss2/5
  • Gabantxo, M. (2013a). Arrantzale familien eboluzioa Bermeon. Andraren ikuspuntutik azterturiko bi kasu. 1965-2010. In J. Agirreazkuenaga (arg.), Anton Ormazaren sasoia (1922-2010). Bermeotarrak XX. Mendean (171.-181. or.). Bizkaiko Foru Aldundia.
  • Gabantxo, M. (2013b). Una experiencia de documental antropológico en primera persona: la noción de distancia y el punto de vista. Actas del V Congreso Internacional Latina de Comunicación Social, 136, 1-14.
  • Gaminde, I. (1992a). Esaldi kausalak Bizkaian. In Euskaltzaindia (arg.), Luis Villasanteri omenaldia (183.-194. or.). Euskaltzaindia.
  • Gaminde, I. (1992b). Urduliz eta Gatikako herri hizkeren azterketa linguistikoa [Doktore-tesia, Deustuko Unibertsitatea]. HABE. http://www.euskara.euskadi.net/appcont/tesisDoctoral/PDFak/INAKI_GAMINDE.pdf
  • Gaminde, I., Romero, A. and Legarra, H. (2012). Gramatika eta hizkuntz bariazioa Bermeon. Erroteta.
  • Garcia-Palomino, A. (2021). Dialekto-berdintzeari Lezamatik begira: adinaren, generoaren eta hizkuntz jarreren garrantziaz. FLV, 131, 113-145. https://doi.org/10.35462/flv131.5
  • Garcia-Palomino, A. (2022a). Hizkuntz aldakortasunaren eragile sozialak: euskal bariazionismoan dakigunetik ez dakigunera. In A. Arriortua, S. Monforte, A. Lizardi Ituarte and L. Vela-Plo (arg.), Kimu berriak euskal hizkuntzalaritzan (57.-84. or.). UEU.
  • Garcia-Palomino, A. (2022b, apirilaren 11-14). Social correlates of variation in a rural Basque town: Investigating Regional Dialect Levelling and language attitudes [Hitzaldia]. ICLaVE|11, Online.
  • Garcia-Palomino, A. (2022c, urriaren 13-15). Mariners, townsfolk and villagers: Occupationally driven language variation and «change» in a Basque fishing town [Hitzaldia]. NWAV50, San Jose (AEB).
  • Gómez, J. and Romero, A. (2002). Un texto de 1846 en euskera de Bermeo: la fundación de la Cofradía de las Benditas Ánimas del Purgatorio. FLV, 90, 353-379.
  • Haddican, B. (2005a). Aspects of language variation and change in contemporary Basque [Doktore-tesia, New York University]. ProQuest. https://www.proquest.com/docview/305467532?pq-origsite=gscholarandfromopenview=true
  • Haddican, W. (2005b). Standardization and language change in Basque. University of Pennsylvania Working Papers in Linguistics, 11(2), 105-118. https://repository.upenn.edu/pwpl/vol11/iss2/6
  • Hall-Lew, L., Cardoso, A. and Davies, E. (2021). Social meaning and sound change. In L. Hall-Lew, E. Moore, and R. Podesva (arg.), Social meaning and linguistic variation: Theorizing the third wave (27.-53. or.). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781108578684.002
  • Hall-Lew, L., Moore, E. and Podesv a, R. (2021). Social meaning and linguistic variation. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781108578684
  • Hawkey, J. (2020). Language attitudes as predictors of morphosyntactic variation: Evidence from Catalan speakers in southern France. Journal of Sociolinguistics, 24(1), 16-34. https://doi.org/10.1111/josl.12375
  • Hejná, M. and Jespersen, A. (2022). Ageing well: Social but also biological reasons for age-grading. Language and Linguistics Compass, 16(5-6), e12450. https://doi.org/10.1111/lnc3.12450
  • Hibiya, J. (1999). Variationist sociolinguistics. In N. Tsujimura (arg.), The handbook of Japanese linguistics (102.-120. or.). Blackwell. https://doi.org/10.1002/9781405166225.ch4
  • Hickey, R. (2004). Standard wisdoms and Historical Dialectology: The discrete use of historical regional corpora. In M. Dossena and R. Lass (arg.), Methods and data in English historical dialectology (199.-216. or.). Peter Lang.
  • Homobono, J. I. (1997). Fiestas en el ámbito arrantzale. Expresiones de sociabilidad e identidades colectivas. Zainak, 15, 61-100. INE. (2022). Estadística del Padrón Continuo a 1 de enero de 2016. https://www.ine.es/jaxi/Datos.htm?path=/t20/e245/p05/a2016/andfile=00048001.px
  • Jansen, S. (2018). Peripheral communities and innovation: Changes in the goose vowel in a West Cumbrian town. In N. Braber and S. Jansen (arg.), Sociolinguistics in England (297.-331. or.). Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/978-1-137-56288-3_12
  • Johnstone, B., Andrus, J. and Danielson, A. (2006). Mobility, indexicality, and the enregisterment of ‘Pittsburghese’. Journal of English Linguistics, 34(2), 77-104. https://doi.org/10.1177/0075424206290692
  • Juaristi, P. (2014). Euskara. https://www.eustat.eus/elementos/ele0009800/ti_Euskal_AEko_Txosten_Sozioekonomikoa_2012_Euskara_PDF_287KB/inf0009886_e.pdf
  • Kristiansen, T. (2009). The macro-level social meanings of late-modern Danish accents. Acta Linguistica Hafniensia, 41(1), 167-192. https://doi.org/10.1080/03740460903364219
  • Kristiansen, T. (2015). The primary relevance of subconsciously offered attitudes: Focusing the language ideological aspect of sociolinguistic change. In A. Prikhodkine and D. R. Preston (arg.), Responses to language varieties: Variability, processes and outcomes (85.-116. or.). John Benjamins. https://doi.org/10.1075/impact.39.04kri
  • Labov, W. (1963). The social motivation of a sound change. Word, 19(3), 273-309. https://doi.org/10.1080/00437956.1963.11659799
  • Labov, W. (1972). Sociolinguistic patterns. University of Pennsylvania Press.
  • Labov, W. (2001a). Principles of linguistic change: Social factors. Blackwell.
  • Labov, W. (2001b). The anatomy of style-shifting. In P. Eckert and J. Rickford (arg.), Style and sociolinguistic variation (85.-108. or.). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511613258.006
  • Lanbide. (2015). Análisis de la población ocupada de la Comunidad Autónoma de Euskadi. https://www.lanbide.euskadi.eus/contenidos/libro/pub_0018_new/es_def/adjuntos/Muestra%20continua%20de%20vidas%20laborales.pdf
  • Lenth, R. V. (2020). emmeans: Estimated marginal means, aka least-squares means (1.8.2. bertsioa) [R paketea]. https://cran.r-project.org/package=emmeans
  • Levy, J. (2010). The social stratification of (r) in Boston. Toronto Working Papers in Linguistics, 33, 1-12.
  • Li, A. (2022). Regional dialect leveling in Mandarin Chinese: The case of locative variation in the Chengdu dialect. Asia-Pacific Language Variation, 8(1), 32-71. https://doi.org/10.1075/aplv.20004.li
  • Lujanbio, O. (2016). Hizkuntza-aldakortasuna euskaran: Nafarroa ipar-mendebaldeko bi udalerritan egindako azterketa [Doktore-tesia, UPV/EHU]. ADDI. https://addi.ehu.eus/handle/10810/19581
  • Mansfield, J. and Stanford, J. (2017). Documenting sociolinguistic variation in lesser-studied indigenous communities: Challenges and practical solutions. In K. A. Hildebrandt, C. Jany and W. Silva (arg.), Documenting variation in endangered languages (116.-136. or.). University of Hawai’i Press.
  • Mather, P. A. (2012). The social stratification of /r/ in New York City: Labov’s department store study revisited. Journal of English Linguistics, 40(4), 338-356. https://doi.org/10.1177/0075424211431265
  • Milroy, J. and Milroy, L. (1993). Mechanisms of change in urban dialects: The role of class, social network and gender. International Journal of Applied Linguistics, 3, 57-77. https://doi.org/10.1111/j.1473-4192.1993.tb00043.x
  • Oñederra, M. L. (2016). Standardisation of Basque: From grammar (1968) to pronunciation (1998). Sociolinguistica, 30(1), 125-144. https://doi.org/10.1515/soci-2016-0008
  • Ortuzar, R. (1914/1925). Oroigarriak: Ortuzar’tar R. abadeak Bermeo’ko arrantzaleen bizikeraz eraturiko antzerkiak. Gaubeka.
  • Perez, E. and Azkarate, M. (2020). Euskara estandarrak bernakularizazio aldian. In I. Camino, X. Artiagoitia, I. Epelde and K. Ulibarri (arg.), Eibartik Zuberoara euskalkietan barrena: Koldo Zuazori gorazarre (601.-615. or.). UPV/EHU.
  • Pichler, H., Evans Wagner, S. and Hesson, A. (2018). Old-age language variation and change: Confronting variationist ageism. Language and Linguistics Compass, 12(6), 1-21. https://doi.org/10.1111/lnc3,12281
  • R Core Team (2021). R: A language and environment for statistical computing [softwarea]. R Foundation for Statistical Computing, Viena. http://www.r-project.org
  • Regan, B. (2017). The effect of dialect contact and social identity on fricative demerger [Doktore-tesia, University of Texas at Austin]. Texas ScholarWorks. http://hdl.handle.net/2152/62339
  • Riverin-Coutlée, J. and Harrington, J. (2022). Phonetic change over the career: a case study. Linguistics Vanguard, 8(1), 41-52. https://doi.org/10.1515/lingvan-2021-0122
  • Rodríguez-Ordóñez, I. (2016). DOM in Basque: Grammaticalization, attitudes and ideological representations [Doktore-tesia, University of Illinois at Urbana-Champagne]. IDEALS. https://www.ideals.illinois.edu/items/95131
  • Rodríguez-Ordóñez, I. (2021). The role of social meaning in contact-induced variation among new speakers of Basque. Journal of Sociolinguistics, 25, 533-556. https://doi.org/10.1111/josl.12477
  • Rodríguez-Ordóñez, I. (2022). The role of frequency in the acquisition of structured variation: The case of Basque ergativity. International Journal of Bilingualism, 26(5), 656-672. https://doi.org/10.1177/13670069221110401
  • Romera, M. (2015). Métodos de investigación en variación morfosintáctica: el uso de la observación no participante. Revista Internacional de Lingüística Iberoamericana, 13(25), 199-218. https://doi.org/10.31819/rili-2015-132512
  • Sankoff, D. and Laberge, S. (1978). The linguistic market and the statistical explanation of variability. In D. Sankoff (arg.), Linguistic variation: Models and methods (239.-250. or.). Academic Press.
  • Schilling-Estes, N. (2007). Sociolinguistic fieldwork. In R. Bayley and C. Lucas (arg.), Sociolinguistic variation: Theory, methods, and applications (165.-189. or.). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511619496.010
  • Smith, J. and Holmes-Elliott, S. (2022). Tracking linguistic change in childhood: Transmission, incrementation, and vernacular reorganization. Language, 98(1), 98-122. https://doi.org/10.1353/lan.2021.0087
  • Starks, D. (2000). Distinct but not too distinct: Gender and ethnicity as determinants of (s) fronting in four Auckland communities. English World-Wide, 21, 291-304. https://doi.org/10.1075/eww.21.2.06sta
  • Starks, D. and McRobbie-Utasi, Z. (2001). Collecting sociolinguistic data: Some typical and some not so typical approaches. New Zealand Journal of Sociology, 16, 79-92. https://search.informit.org/doi/10.3316/informit.030477873414733
  • Tagliamonte, S. (2008). So different and pretty cool! Recycling intensifiers in Toronto, Canada. English Language and Linguistics, 12(2), 361-394. https://doi.org/10.1017/S1360674308002669
  • Wassink, A. B., and Dyer, J. (2004). Language ideology and the transmission of phonological change: Changing indexicality in two situations of language contact. Journal of English Linguistics, 32(1), 3-30. https://doi.org/10.1177/0075424203261799
  • Wickham, H. (2016). ggplot2: Elegant graphics for data analysis [R paketea]. Springer-Verlag New York. https://ggplot2.tidyverse.org.
  • Winter, B. (2020). Statistics for linguists: An introduction using R. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315165547
  • Zuazo, K. and Goiti, U. (2016). Uribe Kosta, Txorierri eta Mungialdeko euskara. UPV/EHU.
  • Zulaika, J. (2012). Tradizioak/Tradiciones/Traditions. Etxepare Euskal Institutua.