Transdisciplinar methodologies on medieval and post-medieval pottery analysisan archaeometric approach to Basque and Riojan productions

  1. CALPARSORO FORCADA, ESTEFANIA
Zuzendaria:
  1. Javier Garcia Iñañez Zuzendaria
  2. Gorka Arana Momoitio Zuzendaria

Defentsa unibertsitatea: Universidad del País Vasco - Euskal Herriko Unibertsitatea

Fecha de defensa: 2019(e)ko ekaina-(a)k 07

Epaimahaia:
  1. Jaume Buxeda Garrigós Presidentea
  2. Maite Maguregui Hernando Idazkaria
  3. Rémy Chapoulie Kidea
Saila:
  1. Geografia, Historiaurrea eta Arkeologia

Mota: Tesia

Teseo: 149807 DIALNET lock_openADDI editor

Laburpena

El eje central de la presente Tesis Doctoral es el análisis composicional de cerámicas arqueológicas, el cual es ampliamente utilizado en Arqueología para obtener profundizar en el conocimiento de las sociedades humanas pasadas. Así, se presenta un aporte metodológico transdisciplinar en forma de método abierto basado en software R, que incorpora al análisis arqueométrico tecnologías de la información para desarrollo de investigación reproducible. Además, se ha desarrollado una metodología de screening químico no destructiva mediante ED-XRF para la clasificación de cerámicas arqueológicas de época medieval y post-medieval. Para llevar a cabo estos aportes metodológicos se han evaluado cinco casos de estudio correspondientes a centros productores cerámicos de La Rioja (Logroño y Nájera) y del País Vasco (Orduña, Durango y Elosu), cuyos resultados representan el primer estudio arqueométrico abordado desde una perspectiva de producción que se ha llevado a cabo sobre esta región y cronologías. En este estudio se han evaluado 347 fragmentos cerámicos, permitiendo establecer 21 grupos composicionales, de los cuales 13 se han podido asociar a una producción local, mientras que 6 se han atribuido a diferentes proveniencias exógenas peninsulares. Asimismo, se han determinado los aspectos tecnológicos que caracterizan las producciones estudiadas, tales como el tipo de vidriado, pigmentos utilizados y las temperaturas de cocción, permitiendo identificar diversas fábricas en cada producción. Doktorego-tesi honen ardatz nagusia zeramika arkeologikoen konposizio-analisia da, Arkeologian asko erabiltzen den baliabidea, iraganeko gizarteei buruzko ezagutzan sakontzeko. Horrela, R softwarean oinarritutako metodo ireki baten bidez diziplinarteko ekarpen metodologiko bat aurkezten da, informazioaren teknologiak analisi arkeometrikoan txertatzen dituena. Gainera, bahetze-metodologia ez-suntsitzaile bat garatu da, Erdi Aroko eta ondorengoko zeramika arkeologikoak sailkatzeko. Ekarpen metodologiko horiek gauzatzeko, Errioxako (Logroño eta Najera) eta Euskal Herriko (Urduña, Durango eta Elosu) ekoizle-zentroei dagozkien bost azterketa-kasu ebaluatu dira. Lan horren ondorioz, ekoizpen-ikuspegi batetik landutako lehen azterlan-arkeometrikoa aurkezten da, eskualde eta kronologia horiei dagokienez. Ikerketa honetan 347 zeramika-zati ebaluatu dira, eta 21 konposizio-talde ezarri dira; horietako 13 tokiko ekoizpenarekin lotu direnak, eta 6, berriz, penintsulako beste jatorriekin. Era berean, aztertutako ekoizpenen ezaugarri teknologikoak zehaztu dira, hala nola, beira-mota, erabilitako pigmentuak eta erreketa-tenperatura; horrela, ekoizpen bakoitzean hainbat fabrika desberdinak identifikatuz. // El eje central de la presente Tesis Doctoral es el análisis composicional de cerámicas arqueológicas, el cual es ampliamente utilizado en Arqueología para obtener profundizar en el conocimiento de las sociedades humanas pasadas. Así, se presenta un aporte metodológico transdisciplinar en forma de método abierto basado en software R, que incorpora al análisis arqueométrico tecnologías de la información para desarrollo de investigación reproducible. Además, se ha desarrollado una metodología de screening químico no destructiva mediante ED-XRF para la clasificación de cerámicas arqueológicas de época medieval y post-medieval. Para llevar a cabo estos aportes metodológicos se han evaluado cinco casos de estudio correspondientes a centros productores cerámicos de La Rioja (Logroño y Nájera) y del País Vasco (Orduña, Durango y Elosu), cuyos resultados representan el primer estudio arqueométrico abordado desde una perspectiva de producción que se ha llevado a cabo sobre esta región y cronologías. En este estudio se han evaluado 347 fragmentos cerámicos, permitiendo establecer 21 grupos composicionales, de los cuales 13 se han podido asociar a una producción local, mientras que 6 se han atribuido a diferentes proveniencias exógenas peninsulares. Asimismo, se han determinado los aspectos tecnológicos que caracterizan las producciones estudiadas, tales como el tipo de vidriado, pigmentos utilizados y las temperaturas de cocción, permitiendo identificar diversas fábricas en cada producción. Doktorego-tesi honen ardatz nagusia zeramika arkeologikoen konposizio-analisia da, Arkeologian asko erabiltzen den baliabidea, iraganeko gizarteei buruzko ezagutzan sakontzeko. Horrela, R softwarean oinarritutako metodo ireki baten bidez diziplinarteko ekarpen metodologiko bat aurkezten da, informazioaren teknologiak analisi arkeometrikoan txertatzen dituena. Gainera, bahetze-metodologia ez-suntsitzaile bat garatu da, Erdi Aroko eta ondorengoko zeramika arkeologikoak sailkatzeko. Ekarpen metodologiko horiek gauzatzeko, Errioxako (Logroño eta Najera) eta Euskal Herriko (Urduña, Durango eta Elosu) ekoizle-zentroei dagozkien bost azterketa-kasu ebaluatu dira. Lan horren ondorioz, ekoizpen-ikuspegi batetik landutako lehen azterlan-arkeometrikoa aurkezten da, eskualde eta kronologia horiei dagokienez. Ikerketa honetan 347 zeramika-zati ebaluatu dira, eta 21 konposizio-talde ezarri dira; horietako 13 tokiko ekoizpenarekin lotu direnak, eta 6, berriz, penintsulako beste jatorriekin. Era berean, aztertutako ekoizpenen ezaugarri teknologikoak zehaztu dira, hala nola, beira-mota, erabilitako pigmentuak eta erreketa-tenperatura; horrela, ekoizpen bakoitzean hainbat fabrika desberdinak identifikatuz.