Lapurdiko itsas hegiko euskararen azterketa dialektologikoa

Résumé

Dialektologiaren baitan kokaturiko ikerlan honek hizkuntzaren aldakortasun geografikoa du ardatz nagusia eta geografia-eremua, berriz, Lapurdiko itsas hegia. Tesi honen helburu nagusia Lapurdiko itsas hegiko ahozko euskararen deskribapena eta konparazioa ekartzea da, hots, kostatar mintzoaren lehenbiziko monografia aurkeztea. Horretarako, dialektologian usaiakoak diren irizpideak aintzat hartuz lekukoak hautatu eta grabatu ditugu, ahozko corpus baten sortzeko.Lapurdiko itsasaldeko mintzoaren kokatzeko, isoglosak finkatzeko, ezaugarrien geografia-hedadurak zein eragin-eremuak aztertu ahal izateko, bilduriko datuak ondoko hizkerekin kontrastatzea ezinbertzekoa da; horretarako gure esku diren dialektologiako lanak aintzat hartu ditugu. Lapurdiko itsas hegiko euskararen deskribapena zein inguruko hizkerekiko alderatzea egiteaz gain, gure eskualdeko euskararen bilakaeraren berri ematen ahalegindu gara XVII-XIX. mendeen bitarteko lekukotasunak lagun.Bonapartek XIX. mende erdian bildu datuak eta gureak erkatuz, ikusi ahal izan dugu Lapurdiko hego-mendebal ta mendebal-erdialdeko mintzoak Donibane Lohizunera so egon direla azken mendean. Donibane Lohizune-Ziburu izan da eskualdeko portu euskaldun inportanteena eta Lapurdiko mendebaleko ahozko mintzairetan izan du eragina, bertako hizkuntza-batasuna indartuz.Ipar Euskal Herrian gaindi kurritzen duten ezaugarriak ageri dira gure eskualdean eta, bertzalde, muga politiko-administratiboaren lausotasuna agerian uzten dute Lapurdi itsas hegiak Gipuzkoako eta Bortzerrietako euskaldunekin partekatzen dituen hizkuntza-ezaugarri berriek. Funtsean, ezaugarri-konbinazio horrek egiten du berezi gure eskualdeko euskara; izan ere, ekialdeko hizkerekin duen lotura ukaezina baldin bada ere, erdialdeko hizkerei begira ere egon da.